Wat zijn allergieën en hoe ontstaan ze?
Definitie van allergieën en het immuunsysteem
Een allergie ontstaat wanneer het immuunsysteem overreageert op normaal onschadelijke stoffen uit de omgeving. Deze stoffen, ook wel allergenen genoemd, worden door het lichaam ten onrechte als gevaarlijk beschouwd. Het immuunsysteem produceert dan antistoffen die een allergische reactie veroorzaken. Deze reactie kan variëren van milde klachten zoals niezen tot ernstige symptomen die medische behandeling vereisen.
Verschillende soorten allergische reacties
Allergische reacties kunnen zich op verschillende manieren manifesteren. Luchtwegallergieën veroorzaken symptomen zoals niezen, verstopte neus en hoesten. Huidallergieën leiden tot jeuk, uitslag of eczeem. Voedselallergieën kunnen maagdarmklachten veroorzaken, maar ook ernstigere reacties zoals anafylaxie. Contactallergieën ontstaan door direct contact met allergenen en veroorzaken lokale huidirritatie.
Meest voorkomende allergenen in Nederland
In Nederland komen verschillende allergenen veelvuldig voor:
Pollen van bomen (berk, els, hazelaar), grassen en onkruiden
Huisstofmijten die vooral in bedden en stoffering leven
Dierenharen van katten, honden en andere huisdieren
Schimmels die groeien in vochtige omgevingen
Voedingsmiddelen zoals noten, melk, eieren en schaaldieren
Medicijnen waaronder penicilline en aspirine
Symptomen herkennen en wanneer naar de dokter
Allergische symptomen kunnen mild zijn zoals waterige ogen, niezen en een loopneus, maar ook ernstiger zoals benauwdheid, huiduitslag en zwelling. Raadpleeg direct een arts bij tekenen van een ernstige allergische reactie zoals moeite met ademhalen, zwelling van gezicht of keel, snelle hartslag of duizeligheid. Ook bij aanhoudende klachten die het dagelijks leven beïnvloeden is medisch advies belangrijk voor juiste diagnose en behandeling.
Hooikoorts en seizoensgebonden allergieën
Pollenallergie en seizoenen in Nederland
Hooikoorts is een van de meest voorkomende allergieën in Nederland en wordt veroorzaakt door pollen van bomen, grassen en onkruiden. Het pollenseizoen begint meestal in februari met boompollen zoals els en hazelaar, gevolgd door berkenpollen in maart en april. Van mei tot juli domineren grassenpollen, terwijl onkruidpollen zoals bijvoet vooral in augustus en september voor klachten zorgen. Weersomstandigheden zoals wind en droogte kunnen de pollenconcentratie in de lucht verhogen.
Beschikbare medicijnen: Cetirizine, Loratadine, Fexofenadine
Voor de behandeling van hooikoorts zijn verschillende antihistaminica beschikbaar bij de apotheek. Cetirizine werkt effectief tegen allergische symptomen en begint binnen een uur te werken, maar kan bij sommige mensen slaperigheid veroorzaken. Loratadine is een langwerkend antihistaminicum dat 24 uur bescherming biedt en minder slaperigheid veroorzaakt. Fexofenadine is eveneens een niet-slaperigmakend antihistaminicum dat zeer geschikt is voor dagelijks gebruik tijdens het pollenseizoen. Deze medicijnen helpen bij het verminderen van niezen, jeuk, tranende ogen en verstopte neus.
Neusspray opties tegen hooikoorts
Flonase, Nasonex, Dymista
Neusspray is een effectieve behandeling voor allergische rhinitis. Flonase (fluticason) en Nasonex (mometason) zijn corticosteroïd sprays die ontstekingen verminderen. Dymista combineert een antihistamine met een corticosteroïd voor snellere verlichting. Deze sprays moeten dagelijks gebruikt worden voor optimale werking en zijn verkrijgbaar bij Nederlandse apotheken.
Tips voor het verminderen van blootstelling aan pollen
Beperk pollencontact door ramen gesloten te houden tijdens piekuren, was haar voor het slapen, droог was binnen en check dagelijks de pollenteller. Vermijd buitenactiviteiten in de vroege ochtend wanneer pollenniveaus het hoogst zijn.
Voedselallergie en intoleranties
Verschil tussen allergie en intolerantie
Een voedselallergie veroorzaakt een immuunreactie die ernstige symptomen kan geven, terwijl voedselintolerantie meestal spijsverteringsproblemen betreft. Allergieën kunnen levensgevaarlijk zijn en vereisen complete vermijding van het allergeen. Intoleranties zijn vervelend maar zelden gevaarlijk en kunnen soms gedeeltelijk getolereerd worden.
Meest voorkomende voedselallergieën
In Nederland zijn de meest voorkomende voedselallergieën:
Koemelkallergie - vooral bij kinderen
Notenallergie - pinda's en boomnotеn
Glutenallergie - verschilt van coeliakie
Ei-allergie - vaak bij jonge kinderen
Schaaldierallergie - garnalen, krab
Deze allergieën vereisen strikte dieetaanpassingen en zorgvuldige etiketlezing.
Noodmedicatie: EpiPen en antihistaminica
Bij ernstige allergische reacties is een EpiPen levensreddend. Deze auto-injector bevat adrenaline en moet altijd meegedragen worden door mensen met bekende ernstige allergieën. Antihistaminica zoals cetirizine of loratadine helpen bij mildere reacties. Noodmedicatie is op recept verkrijgbaar bij Nederlandse apotheken.
Lactase-enzymen en glutenvrije alternatieven
Lactase-enzymen helpen bij lactose-intolerantie door melksuiker af te breken. Glutenvrije producten zijn steeds meer beschikbaar in Nederlandse supermarkten en apotheken. Alternatieven zoals amandel-, haver- of sojamelk bieden voedingswaarde zonder allergenen voor gevoelige personen.
Huidallergieën en eczeem
Atopische dermatitis en contactallergie
Atopische dermatitis, ook wel eczeem genoemd, is een chronische huidaandoening die veel voorkomt bij kinderen en volwassenen. De huid wordt droog, rood en jeukend door een overactief immuunsysteem. Contactallergie ontstaat daarentegen door direct contact met allergenen zoals nikkel, parfum of wasmiddelen. Beide aandoeningen vereisen gerichte behandeling en goede huidverzorging om klachten te verminderen en verdere irritatie te voorkomen.
Topische behandelingen: hydrocortison, calamine lotion
Voor de behandeling van huidallergieën zijn verschillende topische middelen beschikbaar. Hydrocortison crème helpt ontstekingen te verminderen en jeuk te stillen bij eczeem en contactallergie. Calamine lotion heeft een koelend en verzachtend effect, vooral bij jeukende huiduitslag. Deze middelen zijn zonder recept verkrijgbaar en bieden effectieve verlichting bij milde tot matige huidklachten wanneer correct toegepast.
Verzorging van de gevoelige huid
Goede huidverzorging is essentieel bij allergische huidaandoeningen. Gebruik parfumvrije, hypoallergene producten en was met lauw water. Breng dagelijks een vochtinbrengende crème aan op de schone huid. Vermijd bekend allergenen en draag ademende kleding van natuurlijke materialen. Bij aanhoudende klachten is professioneel advies van uw apotheker of huisarts aanbevolen.
Huisstofmijt en binnenallergieën
Huisstofmijtallergieën en dierenhaarallergieën
Huisstofmijtallergieën behoren tot de meest voorkomende binnenallergieën in Nederland. Deze microscopisch kleine beestjes leven in matrassen, kussens en stoffering en veroorzaken klachten zoals niezen, loopneus en astma. Dierenhaarallergieën worden veroorzaakt door eiwitten in speeksel, urine en huidschilfers van huisdieren. Beide allergieën kunnen het hele jaar door klachten veroorzaken en beïnvloeden de kwaliteit van leven aanzienlijk.
Preventieve maatregelen in huis
Effectieve preventie begint met het regelmatig wassen van beddengoed op minimaal 60 graden Celsius. Stofzuig wekelijks met een HEPA-filter en houd de luchtvochtigheid onder de 50%. Vervang gordijnen door jaloeziën en beperk stoffenverzamelaars zoals pluchen knuffels en dikke tapijten in de slaapkamer.
Luchtreiniger en allergeenvrije producten
Luchtreinigers met HEPA-filters kunnen allergenen effectief uit de lucht filteren. Kies voor allergeenvrije producten zoals:
Anti-allergie matrassen hoezen
Hypoallergene kussens en dekbedden
Parfumvrije wasmiddelen
Stofzuigers met HEPA-filter
Medicijnoverzicht en apotheekadvies
Overzicht van verkrijgbare allergiegeneesmiddelen
In Nederlandse apotheken zijn verschillende allergiegeneesmiddelen zonder recept verkrijgbaar. Antihistaminica zoals cetirizine, loratadine en fexofenadine helpen bij hooikoorts en netelroos. Neusspray met xylometazoline verhelpt verstopte neus tijdelijk. Cromoglicinezuur oogdruppels voorkomen allergische oogklachten. Hydrocortison crème behandelt huidallergieën. Voor ernstigere klachten zijn sterkere medicijnen op recept beschikbaar, zoals corticosteroïd neusspray en voorgeschreven antihistaminica.
Wanneer recept nodig en wanneer zelfzorg voldoende
Zelfzorg met vrij verkrijgbare middelen is vaak voldoende bij milde allergische klachten die kortstondig optreden. Een recept is nodig bij chronische klachten, ernstige symptomen zoals ademhalingsproblemen, of wanneer vrij verkrijgbare medicijnen onvoldoende werken. Raadpleeg altijd uw huisarts bij aanhoudende klachten langer dan twee weken of bij verergering van symptomen.
Bijwerkingen en contra-indicaties
Antihistaminica kunnen slaperigheid veroorzaken, vooral eerste generatie middelen. Neusspray mag maximaal een week gebruikt worden vanwege gewenning. Hydrocortison is niet geschikt voor geïnfecteerde huid. Overleg met uw apotheker over medicijninteracties en geschiktheid tijdens zwangerschap.
