Wat is astma?
Astma is een chronische ontstekingsziekte van de luchtwegen waarbij de bronchiën gevoelig zijn voor bepaalde prikkels. Bij astma raken de luchtwegen ontstoken, vernauwd en produceren ze meer slijm, wat ademhalingsproblemen veroorzaakt. De exacte oorzaak van astma is niet volledig bekend, maar erfelijkheid en omgevingsfactoren spelen een belangrijke rol.
Types astma
Er bestaan verschillende vormen van astma. Allergische astma wordt veroorzaakt door allergieen zoals huisstofmijt, pollen of dierenharen. Niet-allergische astma ontstaat door prikkels zoals rook, sterke geuren of luchtvervuiling. Inspanningsastma treedt specifiek op tijdens of na fysieke activiteit.
Symptomen en diagnose
Veel voorkomende symptomen zijn:
Kortademigheid en piepende ademhaling
Hoesten, vooral 's nachts of vroeg in de ochtend
Gevoel van beklemming op de borst
Moeheid door slechte nachtrust
Astma wordt gediagnosticeerd door een longfunctietest en anamnese bij de huisarts of longarts. De ziekte heeft aanzienlijke impact op het dagelijks leven, van beperkte sportactiviteiten tot verstoorde slaap en verminderde arbeidsproductiviteit.
Astma medicijnen: soorten en werking
Astmamedicijnen worden onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: onderhoudsbehandeling en aanvalsbehandeling. Onderhoudsbehandeling voorkomt astmasymptomen en wordt dagelijks gebruikt, terwijl aanvalsbehandeling acute klachten verlicht bij een astma-aanval.
Bronchusverwijders
Kortwerkende bronchusverwijders (SABA) zoals salbutamol werken binnen enkele minuten en worden gebruikt bij acute klachten. Ze ontspannen de gladde spieren rond de luchtwegen. Langwerkende bronchusverwijders (LABA) zoals formoterol hebben een werkingsduur van 12 uur en worden gecombineerd met ontstekingsremmers voor onderhoudsbehandeling.
Ontstekingsremmende medicijnen
Inhalatiecorticosteroïden zijn de basis van de astmabehandeling. Ze verminderen de ontsteking in de luchtwegen en maken deze minder gevoelig voor prikkels. Combinatiemedicijnen bevatten zowel een corticosteroïd als een langwerkende bronchusverwijder in één inhalator.
Deze medicijnen werken rechtstreeks in de luchtwegen door:
Vermindering van ontstekingen en zwelling
Ontspanning van de luchtwegspieren
Vermindering van slijmproductie
Verbetering van de luchtstroom
Beschikbare astma medicijnen in Nederland
In Nederland zijn verschillende effectieve astma medicijnen beschikbaar om symptomen onder controle te houden. De meest voorgeschreven bronchusverwijders zijn salbutamol-preparaten zoals Ventolin en Airomir, die snel verlichting bieden bij acute klachten. Voor langdurige controle worden ontstekingsremmers voorgeschreven, waaronder beclometason (Qvar, Clenil) en budesonide (Pulmicort, Novopulmon).
Combinatiemedicijnen bieden zowel ontstekingsremming als bronchusverwijding in één inhaler. Populaire opties zijn formoterol combinaties zoals Symbicort en Foster, evenals salmeterol combinaties zoals Seretide. Voor patiënten met allergisch astma kan montelukast (Singulair) een waardevolle aanvulling zijn.
De meeste astma medicijnen zijn uitsluitend op recept verkrijgbaar, hoewel enkele salbutamol preparaten zonder recept beschikbaar zijn. De kosten worden grotendeels vergoed door Nederlandse zorgverzekeringen, waarbij patiënten meestal alleen het eigen risico betalen. Consulteer altijd uw apotheker of huisarts voor het meest geschikte medicijn voor uw specifieke situatie.
Inhalatietechnieken en hulpmiddelen
Het correct gebruiken van uw inhaler is cruciaal voor effectieve astma behandeling. Er bestaan verschillende types inhalers, elk met een eigen techniek. Dosisaerosolen vereisen coördinatie tussen inademen en activeren, terwijl poederinhalatoren afhankelijk zijn van uw inademingskracht.
Verschillende soorten inhalers
Dosisaerosolen (MDI): vereisen langzame, diepe inademing
Poederinhalatoren (DPI): werken met snelle, krachtige inademing
Verneveling: ideaal voor jonge kinderen en ernstige aanvallen
Voorzetkamers verbeteren de medicijnafgifte aanzienlijk en verminderen bijwerkingen in de mond. Ze zijn vooral nuttig voor kinderen en ouderen. Veelgemaakte fouten zijn te snel inademen bij dosisaerosolen, onvoldoende schudden van de inhaler, en vergeten de adem in te houden na inhalatie.
Voor optimale werking is regelmatig onderhoud essentieel. Reinig uw inhaler wekelijks met warm water en laat grondig drogen. Controleer regelmatig de vervaldatum en het aantal resterende doses.
Astma actieplan en zelfmanagement
Een persoonlijk astmaplan is essentieel voor effectieve astmabeheersing. Dit plan, opgesteld samen met uw huisarts, helpt u begrijpen wanneer uw astma goed onder controle is en wanneer actie nodig is. Het plan bevat duidelijke instructies over medicatiegebruik en wanneer u hulp moet zoeken.
Herkennen van verslechtering
Leer de waarschuwingssignalen van verslechtering te herkennen, zoals toegenomen hoesten, piepen, kortademigheid of wakker worden door astmaklachten. Een piekstroommeter kan objectieve metingen geven van uw longfunctie en helpt bij het vroegtijdig detecteren van achteruitgang.
Trigger vermijding en leefstijl
Identificeer en vermijd uw persoonlijke astmatriggers:
Binnenshuis: huisstofmijt, huisdieren, schimmel, sterke geuren
Buitenshuis: pollen, luchtvervuiling, koude lucht
Andere triggers: stress, bepaalde medicijnen, voedingsallergenen
Sport en beweging zijn belangrijk voor astmapatiënten. Met goede medicatie en voorbereiding kunt u meestal normaal sporten. Gebruik indien nodig uw bronchodilator voor inspanning en warm goed op.
Wanneer naar de apotheek of arts?
Signalen voor directe zorg
Zoek onmiddellijk medische hulp bij ernstige kortademigheid, onvermogen om te spreken, blauwverkleuring van lippen of vingers, of wanneer uw reliëfmedicatie niet helpt. Bij twijfel altijd contact opnemen met uw huisarts of de huisartsenpost.
Regelmatige zorg en monitoring
Plan regelmatige controles met uw huisarts voor medicatie-evaluatie en astmacontrole. Bespreek bijwerkingen van medicijnen, zoals heesheid bij inhalatiecorticosteroïden of hartkloppingen bij bronchodilatoren. Zwangere vrouwen met astma hebben extra begeleiding nodig, omdat hormoonveranderingen de astma kunnen beïnvloeden.
Apotheekzorg voor astmapatiënten
Uw apotheker speelt een belangrijke rol in astmazorg door het controleren van inhalatietechniek, medicatie-interacties en het geven van praktische adviezen. Bij reizen naar het buitenland kan de apotheek helpen met reisvoorraad medicatie en internationale voorschriften. Online apotheekservices bieden gemak voor herhalingsrecepten en medicatieleveringen aan huis.
